Phương pháp phân tích một trận đấu quần vợt
Khả năng phân tích trận đấu đóng vai trò rất quan trọng trong sự tiến bộ của bất kỳ người chơi quần vợt nào có tư tưởng cầu tiến. Bất kỳ trận đấu cạnh tranh nào cũng là bài kiểm tra cuối cùng về mức độ kỹ thuật, chiến thuật, tinh thần và thể chất của bạn trong trò chơi.
Đã rất nhiều lần tôi thấy các huấn luyện viên và phụ huynh thường chỉ phân tích các trận đấu quần vợt bằng cách quan sát người chơi trên sân hơn là thực hiện ghi chép có phương pháp.
Điều này tạo ra một phân tích rất dễ sa vào thiên vị vì niềm tin, khuynh hướng và thái độ của chúng ta khiến chúng ta nhìn thấy những gì chúng ta muốn thấy.
Thay vào đó, chúng tôi nhận thấy cần phân tích trận đấu dựa trên sự thật khách quan chứ không phải chủ quan – và đôi khi là ý kiến thiên vị – và những sự thật này cần được ghi chú cẩn thận và có phương pháp trong suốt trận đấu. Phát triển một hệ thống như vậy ở một người chơi nhỏ tuổi là một kỹ năng thực sự hữu ích. Kỹ năng này cũng sẽ giúp ích cho người chơi trong các khía cạnh khác của cuộc sống sau này. Tôi đã hoàn thành chương trình đào tạo sau đại học về Thống kê tại Trường Đại học Stellenbosch vào năm 2012, và khi viết bài này, tôi thực sự nhận ra rằng rất nhiều nguyên tắc và thực hành mà chúng tôi đã học được trên trường đại học đều hiện diện trong hệ thống phân tích quần vợt đơn giản này mà tôi đã được dạy khi còn là một thiếu niên ở Nam Phi.
Phương pháp tính Aggressive Margin sửa đổi
Phương pháp phân tích trận đấu mà bạn sắp đọc tiếp theo đây dựa trên cái gọi là Aggressive Margin mà tôi đã được đào tạo khi còn ở độ tuổi thiếu niên bởi huấn luyện viên của mình là Charles Wheeler, người đã tổng hợp dựa trên hệ thống của John Yandell từ đầu những năm 90.
Charles đã đưa vào một số điều chỉnh của ông, và dưới đây là cách thực hiện phương pháp phân tích này:
Như bạn đã biết, số liệu thống kê chính thức của trận đấu (thường được hiển thị trên TV và trên các trang web giải đấu chính thức) đếm số lần ghi điểm (bao gồm cả các lần giao bóng) và số lỗi đánh bóng hỏng chủ quan từ phía người chơi.
|
| Stats from the Roland Garros 2021 website |
Điểm khác biệt chính giữa cách mà thống kê chính thức và hệ thống này được thực hiện là các cú đánh buộc người chơi đối diện phải phạm lỗi cũng được ghi chép lại. Đây là những cú đánh mà tôi tin rằng đã buộc đối thủ phải phạm lỗi. Chúng tôi gọi đây là những ‘Lỗi bắt buộc‘.
Những cú đánh này được xếp vào cùng nhóm với những cú đánh ghi điểm; người chơi đã tạo và giành được điểm. Mặt khác, một lỗi không bắt buộc/ không đáng có là một điểm được “tặng” cho đối thủ khi (thoạt nhìn) không có lý do rõ ràng nào để mắc lỗi.
Tôi cũng quan sát cú đánh mà điểm cuối cùng được trao cho người thực hiện hoặc bị mất cho đối thủ và ghi chép lại trong bảng.
F là cú thuận tay, B là cú trái tay, S là giao bóng, Bv hoặc Fv là cú đánh bóng trên không, SM là cú đập bóng, Br hoặc Fr là cú trả bóng, Bp hoặc Fp là cú chuyền bóng, và tôi có thể thêm Fdrop hoặc Bslice cho cú bỏ nhỏ thuận tay và cú cắt bóng trái tay để có cơ sở thông tin chính xác hơn nữa trong quá trình phân tích.
Dưới đây là một ví dụ về số liệu thống kê được thực hiện trong một game của trận đấu:
| Huấn luyện viên Kyle | Huấn luyện viên Paul | Bình luận | |||
| Score | Lỗi không đáng có – UE (Unforced Errors) | Cú ghi điểm & đánh ép đối thủ – WF (Winners & Forcing Shots) | Lỗi không đáng có – UE (Unforced Errors) | Cú ghi điểm & đánh ép đối thủ – WF (Winners & Forcing Shots) | |
| 0′-0 | B,F | B,S | F,SM,SM | Fv, Bp | |
Dấu ‘ cho biết ai đang giữ quyền giao bóng. S (giao bóng) nếu được ghi trong mục các lỗi không đáng có có nghĩa là lỗi kép và S (giao bóng) nếu được ghi trong mục các cú ghi điểm & đánh ép đối thủ có nghĩa là cú giao bóng ăn điểm trực tiếp.
Aggressive Margin được tính bằng cách cộng tất cả các lỗi không đáng có của hiệp đấu, cộng tất cả những cú ghi điểm và các lỗi bắt buộc của hiệp đấu, sau đó trừ đi tất cả các lỗi không đáng có từ các cú đánh ghi điểm. Trong ví dụ trên, Huấn luyện viên Kyle đang giữ quyền giao bóng với aggressive margin bằng 0 vì anh ấy đã thực hiện được 2 cú ghi điểm & đánh ép đối thủ WF và mắc 2 lỗi không đáng có UE. Paul có aggressive margin là -1 vì anh ấy mắc 3 lỗi không đáng có UE và 2 cú ghi điểm & đánh ép đối thủ WF.
Nếu kết quả là một số dương, điều đó có nghĩa là người chơi giành được nhiều điểm hơn số điểm bị mất. Nói cách khác, người chơi không hạ gục chính mình vì anh ta “kiếm” về cho mình nhiều điểm hơn là số điểm đem “tặng” cho đối thủ.
Phương pháp tính Aggressive Margin nguyên bản từ John Yandell chỉ tính số cú đánh ghi điểm, các cú đánh ép đối thủ và các lỗi không đáng có, mà không tính đến điểm cuối cùng mà người chơi ghi được được thực hiện với cú đánh nào.
Tôi cũng sử dụng cột bình luận ở bên phải bảng để ghi chép lại tất cả những nhận xét khác mà tôi quan sát được trong trận đấu.
Khi tôi phân tích các trận đấu của các tay vợt trẻ tuổi mà tôi huấn luyện, tôi mở rộng phần bình luận thành nhận xét về các kỹ thuật, chiến thuật, các khía cạnh về tinh thần và thể chất của người chơi, đồng thời cũng lưu ý trong mỗi phần những điểm yếu và thế mạnh của các học trò của tôi.
Rất dễ để chỉ nhìn thấy những sai lầm (đó là cách mà trí não chúng ta hoạt động một cách tự nhiên – chỉ ra những điều không tốt). Tuy nhiên, để có cái nhìn thực tế khách quan nhất về màn trình diễn của bất kỳ tay vợt nào, huấn luyện viên cũng cần phải xác định được những điểm mạnh của các tay vợt. Các ba mẹ cũng hãy lưu ý và thực hiện những ghi chép này nhé! Bạn sẽ phải thường xuyên thực hiện ghi chép chấm điểm các trận đấu của con mình để sau đó chúng có thể xem lại các ghi chú của bạn – hãy nhớ những gì tôi đã nói về việc đánh giá không thiên vị – điều này rất quan trọng.
Tôi đánh dấu những điểm yếu bằng dấu – và điểm mạnh bằng dấu + trước mỗi nhận xét. Dưới đây là một ví dụ về phân tích một hiệp đấu cho một trong những học trò của tôi:
| Bình luận | |||
| Kỹ thuật | Chiến thuật | Tâm lý | Thể lực |
| – Đánh trả tay thuận – xoay người về sau quá rộng
– Cú đập bóng – phối hợp chân chưa tốt + thăng bằng và kỹ thuật cú thuận tay từ trong ra ngoài tốt (tiếp tục củng cố!) |
+ khả năng di chuyển đối thủ quanh sân bằng những cú đánh chéo sân ngắn
– không thể thoát khỏi loạt đánh trả bóng trái tay |
+ tập trung và ngôn ngữ cơ thể tốt trong 5 game đầu tiên của trận đấu
– Tự dằn vặt bản thân vì thiếu người chăm sóc và không hồi phục đủ nhanh |
– Không phản ứng đủ nhanh để bỏ nhỏ và các cú nước rút vẫn còn quá chậm
+ có sức chịu đựng tốt, ngay cả trong set thứ ba (nên tập luyện nhiều hơn ở những cú nước rút ngắn) |
Việc sa vào viết một bài phân tích dài 10 trang ghi chép từng lỗi nhỏ và từng điểm mạnh nhỏ cũng khá dễ dàng, vì vậy huấn luyện viên hoặc phụ huynh cần phải chọn lọc trong việc xác định những gì họ chọn để ghi chép lại và có kế hoạch củng cố theo đó.
Tốt hơn nên chọn những điều quan trọng nhất để ghi lại. Chỉ ghi lại 1 đến 4 điều trong mỗi phần trong một set đấu.
Ưu tiên lưu ý những điểm yếu gây ra phần lớn các lỗi hoặc thường bị đối thủ khai thác. Điểm mạnh rất quan trọng đối với người chơi nhằm xây dựng sự tự tin và khuyến khích sự phát triển của người chơi. Không ngừng củng cố kiến thức cũng như sự tự tin trong khi chơi là một phần rất quan trọng trong quá trình phát triển của họ.
Người chơi phải trở nên thực tế trong việc đánh giá khả năng và kỹ năng chơi của mình. Luôn có cơ hội để cải thiện và luôn có những điều tích cực trong mỗi trận đấu mà người chơi có thể xây dựng sự tự tin và biết rằng mình có thể chơi tốt hơn.
Cách phân tích trận đấu này cung cấp cho người chơi, huấn luyện viên và phụ huynh dữ liệu khách quan và đáng tin cậy. Nó giúp tránh việc tranh luận dựa trên ý kiến, đồng thời giúp người chơi và huấn luyện viên biết chính xác cần phải điều chỉnh vấn đề gì và điều gì đã xảy ra trong trận đấu.
Đây là những gì bạn có thể thấy được từ phân tích:
- Người chơi đã hạ gục chính mình, hay đối thủ là người chơi tốt hơn? Nếu aggressive margin là một số âm, thì trước tiên người chơi phải học cách chơi sao cho anh ta không mắc nhiều lỗi không đáng có hơn số điểm mà anh ta kiếm được.
- Nếu aggressive margin là một số dương và người chơi vẫn thua, thì anh ta cần phát triển thêm các “vũ khí” và cách để gây áp lực cho đối thủ.
- Cú đánh nào – thuận tay hay trái tay – gây ra nhiều lỗi không bắt buộc hơn? Thông thường người chơi dễ bị thuyết phục rằng cú đánh thuận tay của họ là cú đánh tốt hơn, và một phân tích trận đấu như thế này có thể cho thấy rằng aggressive margin của họ đối với cú đánh thuận tay lại là một số âm! Có nghĩa là, họ mắc nhiều lỗi khi thực hiện nó hơn là số điểm mà họ giành được.
- Người chơi nào tích cực hơn? Bạn có thể thấy rõ bên dưới người chơi nào có nhiều ký hiệu F, B, S, … Đó là người chơi tích cực hơn. Huấn luyện viên cần đánh giá xem tay vợt có lối chơi tấn công quá nhiều hay tay vợt đang chơi quá thụ động.
- Các games có tính cạnh tranh gay gắt hay các chiến thắng giành được khá dễ dàng bởi người thực hiện giao bóng (hay bởi người thực hiện đánh trả)? Có bao nhiêu điểm được ghi trung bình trong mỗi game?
Còn rất nhiều đánh giá khác mà bạn có thể thấy được từ việc thường xuyên phân tích các trận đấu như thế này. Điều thực sự hiệu quả là so sánh các phân tích trong một thời gian dài, chẳng hạn như trong một năm.
Người chơi có cải thiện được aggressive margin của mình, giảm số lần phạm lỗi kép, giảm số lần phạm lỗi không đáng có hoặc cải thiện khả năng giành điểm trên lưới, … hay không?
Hai ví dụ phân tích một trận đấu quần vợt
Những ví dụ này còn có một điều nữa được lưu ý trong phân tích; mỗi cú đánh cũng kèm theo một con số biểu thị điểm của cú đánh đó trong game.
Theo đó, F1 có nghĩa là điểm đầu tiên trong game, S4 có nghĩa là đây là điểm thứ tư trong game. Việc đánh số này có thể giúp bạn thấy cách tôi ghi chú các điểm từ các trận đấu này vào bảng phân tích trận đấu của mình.
a) Loạt Tie-break (ván đấu phụ) giữa Roger Federer và Radek Stepanek – Giải Madrid Masters năm 2008 Click VÀO ĐÂY để xem video
| Roger Federer | Radek Stepanek | |||
| Điểm số | UE | WF | UE | WF |
| 6-6 | F12 | Bv1, S3, S7, Fp11, Bp13 | S9, B10, F14 | SM2, S4, S5, Fv6, Bv8 |
Có hai, có lẽ là ba điểm mà bạn cần quyết định xem lỗi đó là lỗi không bắt buộc hay lỗi bắt buộc:
– điểm thứ mười một khi Federer thực hiện một cú đánh thuận tay đi thẳng đến Stepanek và anh ta đánh trượt cú volley (lỗi không đáng có của Stepanek hay là do Federer ép anh ta phạm lỗi?)
– điểm thứ mười hai khi Stepanek thực hiện một cú đánh bán volley bỏ nhỏ và Federer đánh trượt cú đánh thuận tay (lỗi không đáng có của Federer hay là lỗi bị ép từ cú đánh bỏ nhỏ của Stepanek?)
b) Loạt Tie-break (ván đấu phụ) giữa Andre Agassi và Pete Sampras – Giải Australian Mở rộng năm 2000 Click VÀO ĐÂY để xem video *tiebreak bắt đầu từ phút thứ 3:24
| Andre Agassi | Pete Sampras | |||
| Điểm số | UE | WF | UE | WF |
| 6-6 | BP1, F3, S6, BP8, S10, S11, FP12 | BV2, SM4, S5, FP7, S9 | ||
Điều thú vị trong loạt tie-break này của Agassi và Sampras là tất cả số điểm đều được ghi nhờ lối chơi tuyệt vời và không có lỗi không bắt buộc nào. Điều này cho thấy trình độ đáng kinh ngạc mà hai bậc thầy quần vợt này có thể trình diễn, và lý do tại sao thật sự rất thú vị khi được xem các cuộc đụng độ của họ.
Hai bài tập phân tích một trận đấu quần vợt
Hôm nay là ngày bắt đầu của tuần cuối cùng của Roland Garros 2021. Với những hạn chế do tình hình COVID19 hiện tại ở Hà Nội, bạn sẽ có khá thời gian để xem một số trận đấu quần vợt tuyệt vời. Dưới đây là hai bài tập bạn có thể làm:
a) Phân tích bất kỳ một loạt tie-break nào bằng cách sử dụng phương pháp mà tôi đã hướng dẫn ở trên. Bạn có thể tạo một bảng đơn giản gồm 3 hàng x 5 cột trên giấy. Bạn có thể tiếp tục lặp lại bài tập này bất cứ khi nào bạn theo dõi một loạt tie-break bất kỳ trên TV trong suốt thời gian còn lại của giải đấu. Tính toán the aggressive margin cho cả hai người chơi và xem liệu nó có khớp với kết quả chung cuộc người thắng trong loạt tie-break hay không.
Nếu bạn muốn tiến xa hơn nữa, hãy thử thêm ghi chú vào bảng về một trong hai người chơi. Anh ấy có chơi tấn công không? Anh ấy đang làm gì về mặt chiến thuật? Bạn có thể sử dụng ví dụ ghi chú của tôi ở trên để làm mẫu.
b) Phân tích bất kỳ set đấu nào bằng cách sử dụng phương pháp tôi đã hướng dẫn ở trên. Bạn có thể tạo một bảng đơn giản gồm 15 hàng x 5 cột trên giấy. Tính toán aggressive margin cho cả hai người chơi và xem liệu nó có phù hợp với kết quả người thắng set đấu hay không. Chỉ thực hiện phân tích trong 1 set của trận đấu – điều quan trọng là bạn phải tập trung trong khi thực hiện phân tích – và tôi vẫn muốn bạn được thưởng thức trận đấu quần vợt.
Nếu muốn tiến xa hơn nữa, Nadal có khả năng còn 4 trận đấu nữa nếu anh ấy có thể lọt vào chung kết. Phân tích set đấu đầu tiên của anh ấy trong mọi trận đấu mà anh ấy chơi trong thời gian còn lại của giải đấu và xem liệu bạn có thể nhận thấy bất kỳ sự trùng hợp thú vị nào không.
Hy vọng rằng bạn sẽ thấy hệ thống này hữu ích và nó sẽ hỗ trợ bạn trong hành trình chơi quần vợt của mình. Hãy liên hệ với tôi, huấn luyện viên Clément hoặc Paul nếu bạn muốn được trợ giúp thêm để phát triển trò chơi tinh thần của mình.
